Тарихы тереңде жатқан бас қала

Биылғы жылы еліміздің бас қаласы Астана өзінің 27 жылдығын атап өтуде. Төл тарихымыздың жаңа беттерін құрауда өзіндік орны бар елордамыз осы уақыттың ішінде әлем халықтарына мақтана көрсетер жетістіктері жетерлік, экономикасы шарықтаған қалаға айналып, талай бейбіт келісімдердің бастамашысы болды. Жыл сайын шілде айының алтысы күні аталған шаһардың тарихи маңыздылығы мен дамуы жолын дәріптеу мақсатында елімізде Астана күні аталып өтеді. Осы атаулы күнге орай елордамыздың тарихына бір үніліп өтуді жөн көрдік.

Жалпы еліміз тәуелсіздікке қол жеткізіп, ақырындап аяққа тұра бастаған уақытта сол жылдары елді басқарған Тұңғыш Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың бастамасымен бас қаланы Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы ұсыныс пайда болды. Оған себеп Ақмоланың республиканың кіндігінде геосаяси тұрғыдан тиімді орналасуы, қаланың елеулі өнеркәсіптік әлуеті, құрылыс индустриясын, жеке меншік секторды және кәсіпкерлікті дамытуға керек базаның болуы, сондай-ақ қаланы дамытуға қажетті бос жерлердің жеткіліктігі секілді факторлардың баршылығы.
Ашып айтқанда, 1994 жылы Парламент сессиясында депутаттар алдында сөз сөйлеген Нұрсұлтан Әбішұлы астананы Ақмолаға көшірудің қисындылығын атап өтіп, елорданы таңдау 32 өлшем бойынша жүргізілгенін нақты дәлелдеп берген еді. Осыдан кейін депутаттар арасында өткен тартысты пікірталастың нәтижесінде Жоғарғы Кеңес «Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың мемлекет астанасын Ақмола қаласына ауыстыру туралы ұсынысына келісім берілсін» деген сындарлы шешім шығарған.
Арада екі жыл өткен соң, 1996 жылдың 6 шілдесінде Қазақстан Үкіметі «Қазақстан Республикасының астанасын көшіру туралы» тарихи қаулы қабылданып, 1997 жылдың 20 қазанында Президент «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жариялау туралы» Жарлыққа қол қойды. Ал 1998 жылдың мамыр айының алтысы күні Мемлекет басшысының жарлығымен елорданың атауы Астана болып ауыстырылып, екі аптадан кейін «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» ҚР-ның Заңы қабылданды.
Бұл жерде бір айта кетерлігі, бас қаланың атауы өз тарихында Ақмола, Целиноград, Ақмола, Астана, Нұр-Сұлтан болып бірнеше рет өзгерістен өткен еді. Алайда соңғы қалыптасып қалған «Астана» атауы әлемдік тарихтағы бірегей атау болды. Тіпті, 1999 жылы ЮНЕСКО шешімімен бас қалаға «Әлем қаласы» атақ берілді. Бұл сол жылдары жеткен үлкен жетістіктердің бірі болды.
2000 жылдан бастап Астана өзге астаналар мен ірі қалалардың халықаралық қауымдастығына мүшелікке қабылданды. Аталған ұйым аясында елорда әлемнің алдыңғы қатарлы қалаларымен тығыз қарым-қатынас орнатып, екіжақты мәдени-экономикалық байланысты дамытып келеді.
2003 жылы 23-24 қыркүйек күндері елордада Әлемдік дәстүрлі діндер мен дін лидерлерінің бірінші съезі өтті. Онда ислам, христиан, буддизм, синтоизм, иудаизм сияқты ірі дін көшбасшылары мен саясаткерлер елорда төріне келіп, бейбітшілікке шақырып, әлемдік қауымдастыққа үн қатты. Тіпті, бұрын-соңды бір-біріне қас жау саналып келген әртүрлі діннің лидерлері бір үстел басына жиналып, өзекті мәселелерді талқылады. Кейіннен ол тұрақты түрде ұйымдастырылатын әлемдегі маңызды басқосулардың біріне айналды. Сондай-ақ Қазақстанның бейбітшілік бастамасын танытып, еліміздің әлемдегі оң имиджін қалыптастыруға ықпал еткен.
2007 жылдан бастап дәстүрлі түрде Астана экономикалық форумы ұйымдастырылды. Нобель сыйлығының иегерлері, әлемнің ең танымал экономистері мен саясаткерлері елордаға жиналып, экономикада орын алған өзекті проблемаларды, оларды шешудің жолдарын талқылап, маңызды қарарлар қабылданған.
2009 жылдан бастап бас қалада бірқатар танымал нысандар ашылды. Мәселен, 2009 жылы Қазақ елі монументі, 2010 жылы «Хан Шатыр» ойын-сауық орталығы, Бейбітшілік және келісім сарайы, Тәуелсіздік сарайы, Ұлттық музей, «Атамекен» Қазақстан картасы этномемориалдық кешені, Бәйтерек, «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театры, Әзірет Сұлтан мешіті, Ұлттық мұрағат, «Астана арена, «Барыс арена» сынды бірегей туындылар. Бұл ғимараттардың көбі қаланың әдемі архитектурлық келбеті ғана емес сондай-ақ өзге мемлекеттен келгендердің есінде бірден қалатын шаһардың символына айналды.
2012 жылы 22 желтоқсанда Көрмелердің халықаралық бюросына мүше 161 мемлекеттің өкілдерінің дауыс беруімен елорда ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесін ұйымдастыру құқығын жеңіп алды. Ал көрменің өзі 2017 жылы Астана қаласында өтіп, оған еліміздің өзге өңірлері мен шетелден екі миллионнан астам қонақтар жиналды. 115 мемлекет пен 22 халықаралық ұйымның өкілдері қатысып, өз павильондарын көпшілікке ұсынды. Бұл бастама да Қазақстанның халықаралық аренадағы өз орнын алуға бағытталған қадам болды.
Ресми деректерге сүйенсек, Арқа төсіне көшіп келген жылдары Астанадағы тұрғындар саны 290 мыңдай болған. Ішкі көші-қон есебінен бас қалаға қоныс ауыстырғандардың саны1999 жылдан бастап қарқын алды. Сол жылдары еліміздің түкпір-түкпірінен елордаға 62 мыңға жуық адам көшіп келген. Ал, қазіргі есеп бірнеше есе еселенді, адам саны 1 млннан асқан.
Өткен 27 жыл ішінде Астананың архитектуралық келбеті ғана емес, бас қаланың әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері де адам танымастай өзгерді. Елордада бизнес қанат жайып, құрылыс саласы, қызмет көрсету, тауар айналымы мен көлік саласы қарқынды түрде дамыды. Бүгінде Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері және ел астанасының қарқынды өсуімен тығыз байланысты.
Жыл өткен сайын Астана қаласы негізгі көрсеткіштер бойынша тұрақты дамудың үлгісін көрсетіп келеді.

Ақтоты
МЫРЗАБЕКҚЫЗЫ