Мультфильмді қазақша сөйлету – ұлт болашағы үшін тиімді қадам

Әр мемлекеттің ұлттық сипаты алдымен ана тілінен көрінуі тиіс. Сондықтан «Тілі өлген ел – тірі өлген ел» деп бекер айтылмаған.  Өкінішке орай, біздің еліміз тәуелсіздік деген ұғымды тұмар қылып таққалы ана тіліміздің мәртебесі әлі нық орнай қойған жоқ. Қолданыс аясы ақсап, өз елімізде өзге тілдің үстемдігі басымырақ.

Қазіргі уақытта қазақ тіліне деген құрметті арттырып, оның мемлекеттік тіл дәрежесінде орнықтыру үшін түрлі жобалар, жүйелі жұмыстар жүзеге асып келеді. Әрине, әрбірінің мақсаты бір, күтер нәтижесі де анық. Ол – мемлекеттік тілдің қоланыс аясын кеңейту. Бұл бағытта атқарылып жатқан істердің қатарына өз тарапымнан ұтымды ұсыныс жеткізгім келеді.

Ана тілдің қастерлі екенін ұғындырып, қолданыс аясын кеңейту үшін жас ұрпақтың тәрбиесіне мән беру керек. Әсіресе, олардың қызыға қарайтын бейнематериалдарды қазақшалау қажет деп есептпеймін. Қазақта «ел болам десең, бесігіңді түзе» деуші еді, қазір соның орнын «экраныңды түзе» деген тіркеске алмастыратын кез келгендей. Ол үшін алдымен қазақша мультфильмдер мен балаларға арналған танымдық кинофильмдердің санын арттыру қажет деп есептеймін.

Бұрындары балаларға арналған «Менің атым – Қожа» фильмі болушы еді. Шынын айтқанда, содан кейін оның орнын басатын, жасөспірімдердің қызығушылығын оятатын кинолар жоқтың қасы.

Әрбір бала іңгәлап дүние есігін ашқаннан кейін оның ортаға бейімделуі айналасындағы дүниетанымына байланысты. Бұл ретте балаларға арналған мультфильмдерді ерекше атап өтуге болады. Жастайынан олардың санасына ұлттық құндылықты негіздеп, ертегілерді қызықты етіп қазақ тілінде жеткізсек, әрине, оның тілі қазақша, таным-түсінігі қазақи болары сөзсіз.

Мультфильмді қазақша сөйлету – бүгінгінің жаңалығы емес. Ол бұрыннан қалыптасқан. Тіпті, осыдан 56 жыл бұрын қазақ анимациясының негізін қалаған Әмен Қайдаров талай жұмыс істеп кеткен. Нәтижесінде «Қаңбақ шал», «Ақсақ құлан», «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?», «Ер төстік» сынды туындылар кеңінен тарады. Ал оны сол кезде көріп өскен бала бүгінгі күнге дейін ұмытқан емес. Өйткені сол заманда ол қызық боп көрінді. Сондықтан баланың алғашқы ұстазы мульфильм екенін ұмытпайық.

Бүгінгінің балалары ақпаратты ғаламтор желісі арқылы қабылдайды. Әсіресе, YouTube платформасы ой-өрісі тез дамуда. Олар көрген видеосы арқылы тіл үйреніп, мінез-құлықтарын қалыптастыруда. Мәселен, көретіні шетелдік болса, әрине сол елдің мәдениетін бойына сіңіреді. Егер оның бәрін қазақиландырсақ, онда біздің тіліміз де, дәстүріміз де, таным-түсінігіміз де қазақша болары сөзсіз.

Айта кету керек, біздің елімізде мультфильмді дамытуға қолдау жоқ емес. Мәселен, былтыр осы жылдың бюджет жобасын қарастыру барысында қазақ тіліндегі мультфильмдерді жасауға 350 миллион теңге бөлуді және олардың тек теледидарға емес, міндетті түрде интернетке, соның ішінде YouTube арнаға жүктелуін қамтамасыз ететін норма заңға енгізілген. Бұл туралы ҚР Мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов өзінің Telegram арнасында жариялаған болатын. Мұндай бастама балалардың қазақ тілінде қызықты контентке қол жеткізу мүмкіндігін кеңейтері анық. Осыны егер Үкімет басындағылар ескеріп, қазақ тіліндегі контенттің үлесін арттырып, оның балабақшаларға енгізсе, ана тілге жасалған үлкен құрмет болар еді.

Мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыру үшін елдің болашағы – балалармен жұмыс істеу керек. Ал баланың көкжиегінің кеңістігі ойын немесе мультфильм арқылы алысқа кетеді. Сол үшін ұлттық құндылықты дәріптейтін мультфильмдер санын арттырып, оның сапалы болуына мән беру керек. Бұл – ана тілдің абыройын арттыратын тиімді қадамдарың бірі.

 Дидар МӘЛІКҰЛЫ.