Адам өмірінің барлық кезеңдерінде кездесетін құбылысқа шешімдерді қабылдау да жатады. Соның бірі – сайлау. Бұл процес маңызды, себебі ол азаматтарға өз атынан шешім қабылдайтын өкілдерді таңдауға және олардың әрекеттері үшін жауап беруге мүмкіндік береді.
Мемлекетіміздің тарихында болатын сайлауы мықты, білікті және білімді беделді көсбасшыларды алдын ала іріктеліп, олардың расында халқымыздың тағдырына байланысты дұрыс шешім қабылдай алатын және өзінің жоспарында нақты істей алатын азаматтар сайланады деген сенімдемін.
Елімізде әлеуметтік-экономикалық жаңғырулармен қатар, саяси өмірінде де оң өзгерістер бой көрсетсе, жаңа технологиялар мен ғылыми жаңалықтар көп болса деген сенімдеміз.
Айта кетейік, биыл көп партияның өкілдері сайлауға қатысайын деп отыр. Осы жолы жастарымыздың көбі сайлауға түсіп өзінің халқына жанашыр екенін көрсетіп, мықтылары шығып жатыр. Біздің еліміз жас болған соң, халқымызға шет елден білім алып келген жастар қатысып, заманауи жоспарларымен бөлісіп сайлаудан келесі кезеңге өтсе дейміз. Қазіргі жастар өте жаңа технологиялармен оқып қана қоймай, еліміздің әлеуметтік-экономикалық жаңғырулармен қатар, еліміздің саяси өмірінде оң өзгерістер әкелетініне сенемін.
Ғылым саласында жүргендіктен сайланушылар және үкіметіміз жаңа технологияларды пайдаланса деген үмітім бар. Өйткені оның тиімділігін ескеріп, енді сайлаушылардың белсенділігін арттыратын, сайлау процесін оңтайландыратын және ашықтықты арттыратын депутаттық сайлаудың жаңа стратегияларын жасауға болады.
Сайлаудың әлеуетті жаңа стратегиясының бірі – онлайн дауыс беру жүйесі. Дауыс берудің онлайн жүйесі азаматтарға үйлерінен немесе жұмыс орындарында ыңғайлы түрде дауыс беруге мүмкіндік береді. Бұл сайлау учаскелеріне физикалық түрде бару қажеттілігін болдырмайды. Сонымен қатар, азаматтардың дауыс беруін ыңғайлы ету арқылы сайлаушылардың қатысуын арттыра алады. Бұған қоса, онлайн дауыс беру жүйелері қағаз бюллетеньдер мен дауыстарды қолмен санау қажеттілігін азайту арқылы сайлау процесін жеңілдетеді. Бұл нәтижелерді тезірек және дәлірек алуға әкеледі.
Тағы бір әлеуетті стратегия – үгіт-насихат жүргізу үшін әлеуметтік медиа платформаларын қолдану. Facebook, Twitter және Instagram сияқты әлеуметтік медиа платформаларды бүкіл әлемдегі адамдар, соның ішінде саясаткерлер мен олардың жақтастары кеңінен пайдаланады. Әлеуметтік медианы пайдалану арқылы кандидаттар әлеуетті сайлаушылармен араласып, өздерінің платформалары мен идеяларымен бөлісе алады және олардың көрінуін арттыра алады. Бұл стратегия, әсіресе, әлеуметтік желілерде белсендірек болатын жас сайлаушылар үшін тиімді болуы мүмкін.
Блокчейн технологиясын қолдану – сайлау үдерісіндегі ашықтықты арттыратын тағы бір стратегия. Blockchain технологиясы – бұл әр дауыстың бұрмаланбаған жазбасын жасау үшін пайдалануға болатын қауіпсіз және орталықтандырылмаған жүйе. Бұл тәсіл алдау немесе айла-шарғы жасау туралы алаңдаушылықты жоя отырып, сайлауды өткізудің ашық және қауіпсіз әдісін қамтамасыз ете алады. Блокчейн технологиясы дауыс беру жүйелеріне кибершабуылдардың алдын алу арқылы сайлау процесінің қауіпсіздігін де арттыра алады.
Иә, жасанды интеллект қолдану сайлаушылардың әлеуетті алаяқтығын немесе заң бұзушылықтарын анықтауға көмектеседі. Оның алгоритмдері дауыс беру үлгілерін талдап, аномалияларды немесе сәйкессіздіктерді анықтайды. Бұл сайлау шенеуніктеріне кез келген мәселелерді зерттеуге және шешуге мүмкіндік береді және сайлау процесінің тұтастығын арттырып, әрбір дауыстың нақты саналуын қамтамасыз ете алады.
Депутаттыққа сайлау – бұл технологияны қолдану арқылы жақсартуға болатын демократияның маңызды аспектісі. Депутаттыққа сайлаудың әлеуетті жаңа стратегияларына онлайн дауыс беру жүйелері, үгіт-насихат жүргізу үшін әлеуметтік медианы пайдалану, ашықтық үшін блокчейн технологиясы және ықтимал алаяқтықты немесе заң бұзушылықтарды анықтау үшін жасанды интеллект пайдалану кіреді. Технологияны пайдалана отырып, біз сайлау процесін жақсартамыз, сайлаушылардың белсенділігін арттырамыз және әрбір дауыстың нақты саналуын қамтамасыз етеміз.
Қанат ОРАЗАЛИЕВ,
Сулейман Демирель атындағы университеті Ғылым Департаментінің директоры.